شبكه ما

سَنجاب يكي از انواع جوندگان است از خانواده سنجابان (Sciuridae) و جنس آن جنس سنجاب‌ها (Sciurus) نام دارد. اين حيوان معمولاً بر بالاي درختان زندگي مي‌كند و از مشخصات آن داشتن دم بلند و پر پشت و دستهاي كوتاه و پاهاي قوي و تنومند و موي ظريف بدن و گوشهاي برجسته احاطه شده با پشم و چشمهاي بزرگ است.

سنجاب در قاره آسيا، آمريكا، اروپا و آفريقا وجود دارد و گونه‌هاي مختلفي دارد و در طبيعت از گردو، فندق، بلوط، ميوه‌جات و دانه‌ها تغذيه نموده و در صورت دسترسي به لانه پرندگان بر تخم و جوجه پرندگان نيز تغذيه مي‌كند.

اين حيوان ممكن است كه توسط مار، پرندگان شكاري و روباه صيد شود. از صفات مشهور سنجاب ذخيره سازي گردو و فندق در شكاف درختان و يا در زير زمين جهت مصرف آن‌ها در زمستان‌ها است و بررسي‌هاي صورت گرفته نشان مي‌دهند كه اين حيوان حافظه‌اي بسيار قوي دارد و به راحتي مي‌تواند محل دفن گردو و فندق را يافته و در زمستان كه به دست آوردن غذا دشوار مي‌شود از ذخيره غذاي خود تغذيه نمايد.

اين حيوان در زبان انگليسي «Squirrel» و در زبان آلماني «eichhornchen» و در زبان فرانسوي «ecureuil» و در زبان تركي «sincap» و در زبان عربي «السنجاب» و در زبان فارسيسنجاب ناميده مي‌شود كه اين نام ظاهراً از زبان فارسي به زبان عربي راه يافته و برخي افراد به آن «خز موش» و «موش خرما» نيز مي‌گويند كه واژه موش خرما به غلط بر اين حيوان اطلاق شده‌است و به نظر مي‌رسد كه واژه خز موش واژه‌اي اصيل و فارسي است كه در دوره قبل از اسلام، بر اين جانور اطلاق مي‌شده‌است

. در گذشته‌هاي دور صيد سنجاب در سرزمين خوارزم و جمهوري آذربايجان كه بخشي از ايران بوده رايج و متداول بوده‌است و پوست‌هاي سنجاب خزري و خوارزمي از شهرت خوبي برخوردار بوده‌است. نام ديگر سنجاب در فارسي وَروَره[۱] است كه ريشه آن به ريشه هندواروپايي ‎*(o)wer-‏ برمي‌گردد

خَرگوش پستانداري است علفخوار، از تيره خرگوشان (Leporidae) و داراي اندامي شبيه به گربه و گوش‌هاي دراز و لب‌هاي شكافدار. دست‌هاي خرگوش از پاهايش كوتاهتر است. و بسيار تند حركت مي‌كند، و داراي انواع مختلف است. در حدود ۶ تا ۸ بچه به دنيا مي‌آورد.

در هنگام زمستان به دليل داشتن پوست سفيد پيدا كردن او در برف دشوار است. تغيير رنگ پوست اين حيوان ما را به شگفت مي‌آورد يعني در زمستان سفيد شدن پوست اين جانور و در تابستان خاكستري يا قهوه‌اي شدن آن. مي‌توان اين خرگوش را مانند آفتاب‌پرست دانست كه او نيز تغيير رنگ مي‌دهد. خرگوش قطبي سوراخ‌هايي به عمق ۲ متر در برف حفر مي‌كند كه اين مكان جاي مناسبي براي مخفي كردن كودكان به هنگام خطر است.

خاستگاه اصلي اين جانور اسپانيا و آفريقاي شمالي است[نيازمند منبع] اما به بعضي از كشورهاي ديگر هم مهاجرت كرده‌است. اين خرگوش گياهان بومي را مي‌خورد و باعث مي‌شود كه ساير جانوران گرسنه بمانند. اين جانور همچنين محصولات كشاورزي را منهدم مي‌كند و براي خود سوراخ‌هاي زيرزميني حفر مي‌كند.

يكي از گونه‌هاي خرگوش، خرگوش آنقوره است. با توجه به ميانگين ۵ تا ۶ بچه در هر زايمان، مي‌توانند ۵۰ الي ۶۰ بچه در سال توليد كنند. اين نوع خرگوش مي‌تواند از سه ماهگي باردار شود.

خرگوش‌ها بيش از ۴۴ گونه‌اند (اهلي و صحرايي). رنگ آن‌ها خاكستري و قهوه‌اي است. خرگوش‌هاي دست آموز رنگ‌هاي گوناگوني دارند. طول آن‌ها تا ۶۰ سانتيمتر و وزن آنها تا ۵ كيلوگرم هم مي‌رسد. طول عمر آنها تا ۶ سال و دشمنان آنها روباه، مار، عقاب، و انسان هستند. آن‌ها از نوع پستان‌داران هستند. سرعت خرگوش به ۴۰ كيلومتر در ساعت هم مي‌رسد. خرگوش ماده قادر است كه ۵ تا ۸ بچه به دنيا بياورد.

خرگوش‌ها مي‌توانند در چمنزار، علفزار، جنگل‌هاي كم درخت، جنگل‌هاي انبوه، تالاب و حتي بيابان زندگي كنند.[۱] اين جانور به صورت دسته جمعي زندگي مي‌كند. شناخته شده ترين گونهٔ آن‌ها يعني خرگوش اروپايي در سوراخ‌هايي درون زمين زندگي مي‌كند.

همستر يا موش بزرگ به گروهي از جوندگان گفته مي‌شود كه به زيرخانواده Cricetinae تعلق دارد. همسترها ۲۵ گونه دارد كه در شش يا هفت سرده دسته‌بندي شده‌اند.[۱] همستر جانوري پگاه‌رو است و در طول روز زير زمين باقي مي‌ماند تا مورد حمله شكارچيان قرار نگيرد. در طبيعت بيرون اين جانور در درجهٔ اول از دانه‌ها، ميوه‌ها و گياهان تغذيه مي‌كند و پس از آن گاهي به سراغ حشرات زير زمين مي‌رود.[۲] اين جانور داراي جيب دهاني است به گونه‌اي كه تا شانه‌هايش كشيده شده‌است و از آن براي جابجايي مواد خوراكي در هنگامي كه در پناهگاهش زندگي مي‌كند استفاده مي‌كند. 

رفتار اين حيوانات وابسته به محيط اطراف، ژنتيك و ارتباط آنها با انسان‌ها است. از آنجا كه زادوولد آنها زياد است، در كشورهاي پيشرفته از آنها به عنوان حيوانات آزمايشگاهي استفاده مي‌شود.همسترها مانند حيوان خانگي توسط انسان‌ها نگهداري مي‌شوند.[۳] اينكه اين حيوان معمولا تنها زندگي مي‌كند باعث شده‌است كه آلودگي كمتري داشته باشد و بيشتر مورد علاقهٔ انسان‌ها قرار گيرد.

واژهٔ انگليسي hamster مأخوذ از زبان آلماني است كه خود آن از واژهٔ hamustro در آلماني علياي قديم گرفته شده‌است، و آن هم احتمالاً برگرفته از choměstrǔ در زبان روسي قديم است كه ممكن است تركيبي از khomiakروسي و staras ليتوانيايي باشد كه هردو به معناي «همستر» هستند.

همسترها معمولا اندامي نيرومند دارند، دم آن‌ها از طول بدنشان كوتاه‌تر است و گوش‌هاي پُرموي كوچكي دارند. ساق پاي آن‌ها كوتاه و كلفت است اما خود پا پهن مي‌باشد. موي بدن آن‌ها ضخيم و ابريشم‌مانند است و ممكن است بلند يا كوتاه باشد و به رنگ‌هاي سياه، خاكستري، سفيد، قهوه‌اي، زرد، قرمز و آميخته‌اي از اين رنگ‌ها (بسته به گونه اش) ديده مي‌شود. همسترها را مي‌توان در طول ۵٫۵ تا ۱۰٫۵ سانتي‌متر پيدا كرد اما بزرگترين آن‌ها همستر اروپايي است كه طول آن به ۳۴ سانتيمتر (بدون در نظر گرفتن دم ۶ سانتي‌متري آن‌ها) مي‌رسد.

خَرگوش پستانداري است علفخوار، از تيره خرگوشان (Leporidae) و داراي اندامي شبيه به گربه و گوش‌هاي دراز و لب‌هاي شكافدار. دست‌هاي خرگوش از پاهايش كوتاهتر است. و بسيار تند حركت مي‌كند، و داراي انواع مختلف است. در حدود ۶ تا ۸ بچه به دنيا مي‌آورد.

در هنگام زمستان به دليل داشتن پوست سفيد پيدا كردن او در برف دشوار است. تغيير رنگ پوست اين حيوان ما را به شگفت مي‌آورد يعني در زمستان سفيد شدن پوست اين جانور و در تابستان خاكستري يا قهوه‌اي شدن آن. مي‌توان اينخرگوش را مانند آفتاب‌پرست دانست كه او نيز تغيير رنگ مي‌دهد. خرگوش قطبي سوراخ‌هايي به عمق ۲ متر در برف حفر مي‌كند كه اين مكان جاي مناسبي براي مخفي كردن كودكان به هنگام خطر است.

خاستگاه اصلي اين جانور اسپانيا و آفريقاي شمالي است[نيازمند منبع] اما به بعضي از كشورهاي ديگر هم مهاجرت كرده‌است. اين خرگوش گياهان بومي را مي‌خورد و باعث مي‌شود كه ساير جانوران گرسنه بمانند. اين جانور همچنين محصولات كشاورزي را منهدم مي‌كند و براي خود سوراخ‌هاي زيرزميني حفر مي‌كند.

يكي از گونه‌هاي خرگوش، خرگوش آنقوره است. با توجه به ميانگين ۵ تا ۶ بچه در هر زايمان، مي‌توانند ۵۰ الي ۶۰ بچه در سال توليد كنند. اين نوع خرگوش مي‌تواند از سه ماهگي باردار شود.

خرگوش‌ها بيش از ۴۴ گونه‌اند (اهلي و صحرايي). رنگ آن‌ها خاكستري و قهوه‌اي است. خرگوش‌هاي دست آموز رنگ‌هاي گوناگوني دارند. طول آن‌ها تا ۶۰ سانتيمتر و وزن آنها تا ۵ كيلوگرم هم مي‌رسد. طول عمر آنها تا ۶ سال و دشمنان آنها روباه، مار، عقاب، و انسان هستند. آن‌ها از نوع پستان‌داران هستند. سرعت خرگوش به ۴۰ كيلومتر در ساعت هم مي‌رسد. خرگوش ماده قادر است كه ۵ تا ۸ بچه به دنيا بياورد.

خرگوش‌ها مي‌توانند در چمنزار، علفزار، جنگل‌هاي كم درخت، جنگل‌هاي انبوه، تالاب و حتي بيابان زندگي كنند.[۱] اين جانور به صورت دسته جمعي زندگي مي‌كند. شناخته شده ترين گونهٔ آن‌ها يعني خرگوش اروپايي در سوراخ‌هايي درون زمين زندگي مي‌كند.

هزارپا نمونه‌اي از بند پايان است كه داراي دو جفت پا در هر بخش از بدن (به جز ناحيه سر) مي‌باشد. بيشتر هزارپاها، داراي بدن استوانه‌اي شكل هستند؛ ولي انواع كمي از آنها شكل‌هاي گوناگون ديگري دارند.

هزارپاها مي‌توانند به دور خود بپيچند و بدن خود را مانند توپ گرد كنند. هزارپاها آهسته حركت مي‌كنند و بيشتر به خوردن برگه ها علاقه دارند. در اكثر موارد آنها نوعي آفت براي گلخانه‌ها محسوب مي‌شوند و مي‌توانند خسارت زيادي به بار بياورند. هزارپاها موجودات شكارچي نيستند و با توجه به رفتار آرام و رژيم غذايي ساده، براي نگهداري در خانه عالي مي‌باشند. شمار هزارپايان نسبت به ديگر حشرات كمتر است و آنان را مي‌توان به دو گونهٔ كلي گوشتخوار و گياهخوار تقسيم نمود. هزارپاي گوشتخوار، بسيار كمياب و داراي پاهاي كمتري نسبت به گونهٔ گياهخوار است؛ همچنين از خود زهري دارد اما براي انسان‌ها خطرناك نيست.

البته انواع خطرناك اين هزار پا در افريقا و امريكا وجود دارند، اما گونه هاي ايراني كه به رنگ زرد هستند، كشنده نيستند و فقط جاي نيش آنها متورم ميشود و درد نيش آنها و همچنين ماندگاري جاي نيش و تورم، از نيش زنبور كمتر است و به شكل كاملا متورم و قرمز رنگ با جاي 2 تا نيش در مركز برآمدگي مشخص است. براي مبارزه با هزارپاها ، بايد از سمپاشي روي خاك در فواصل مختلف استفاده كرد، معمولا با شروع فصل گرم بايد سم پاشي صورت بگيرد و نوبت بعد اواخر بهار و يك ماه بعد نيز دوباره بايد سم پاشي انجام بشود .

هزارپا

يك راه ديگر براي مقابله با هزارپا ها، عدم استفاده از خزه بر روي گلدان است و بهتر است روي خاك گلدان را در حدود 2 تا 5 سانتي متر از شن يا سنگ هاي ريز استفاده كنيد. در اين حالت بعد از آبياري گلدان ، بسياري از هزارپاها از بين ميروند و امكان زندگي درون گلدان برايشانن فراهم نميشود و نمي توانند به خوبي درون خاك تنفس كنند و ازبين ميروند. اين روش براي مبارزه با خرخاكي ها نيز مناسب است.

شكلات به خوراكي‌هاي مشتق از كاكائو گفته مي‌شود.[۱] اين ماده غذايي پر طرفدار و انرژي زا،[۲] بطور معمول از تركيب شير، شكر، كره كاكائو و پودر كاكائو با نسبت‌هاي متفاوت توليد مي‌شود. 

كاكائو بومي آمريكاي جنوبي، آمريكاي مركزي و مكزيك است و حداقل به مدت سه هزار سال در اين منطقه كشت مي‌شده است. مدارك باستان‌شناسي حاكي از كشت و استفاده خوراكي از اين ماده در هندوراس در حدود ۱۱۰۰ سال پيش از ميلاد مسيح است. شكلات در قسمت آمريكاي مركزي، نوعي كالاي لوكس محسوب مي‌شد و از دانه‌هاي كاكائو هم به عنوان پول استفاده مي‌كردند. درگذشته شكلات بيشتر در نوشيدني‌هاي شكلاتي كاربرد داشته‌است.[۱] شوكوهوليك: به فرد عاشق شكلات، شوكوهوليك گفته مي‌شود.[۴] اولين بار، فاتحان اسپانيايي كاكائو را براي نشان دادن به پادشاه و ملكه اسپانيا از آمريكا به اروپا آوردند؛ و خيلي زود، اين ماده جزو مواد غذايي قاره اروپا گرديد. آن زمان از شكلات تنها در انواع نوشيدني‌ها استفاده مي‌شد كه البته مقداري شكر به نوشيدني اضافه مي‌كردند تا تلخي آن گرفته شود. تا قرن ۱۷، شكلات در اروپا، ماده غذايي گران‌قيمتي محسوب مي‌شد كه تنها ثروتمندان از آن استفاده مي‌كردند.[۱] 

در سال ۱۸۲۸م، هلندي‌ها روشي اختراع كردند كه طي آن، چربي دانه‌هاي كاكائو را مي‌گرفتند و از آن، كره كاكائو تهيه مي‌كردند. از باقي‌مانده دانه كاكائو هم پودر كاكائو تهيه نمودند. همچنين طي روشي ديگر، شكلات را قليايي نموده و به اين ترتيب، مزه تلخ آن را از بين مي‌بردند. از آن زمان بود كه شكلات‌ها به شكل امروزي تهيه شد. گفته شده كه جوزف فراي، اولين كسي بود كه در سال ۱۸۴۷م، شكلات‌هاي امروزي را عرضه نمود كه به راحتي قابل خوردن باشند.[۱]

با وجود پيشرفت‌هايي كه در صنعت شكلات انجام شد، شكلاتمحبوبيت فراگير خود را مرهون جنگ جهاني اول است. در طول اين جنگ، اين ماده غذايي به عنوان جيره غذايي سربازان به كار گرفته شد و سربازان پس از بازگشت از جنگ، بهترين مبلغ آن بودند. به اين ترتيب تا سال ۱۹۳۰ حدود ۴۰ هزار نوع شكلات گوناگون توليد شد.

خرچنگ‌ها از خانواده سخت پوستان هستند. شكمشان كاملاً در زير بدنشان پنهان است. روي بدن از پوسته‌اي سخت پوشيده شده‌است. همچنين آنها داراي يك جفت چنگال هستند. خرچنگ‌ها در تمام اقيانوسهاي جهان يافت مي‌شوند اما برخي نيز در آب‌هاي شيرين و همچنين درون خشكي به ويژه در مناطق گرمسيري نيز زيست مي‌كنند. اندازه خرچنگ‌ها بسيار متنوع است از خرچنگ نخودي كه تنها چند ميليمتر اندازه دارد تا خرچنگ عنكبوتي ژاپني كه طول پاهايش بيشتر از ۴ متر است. 

خرچنگ‌ها همه‌چيزخوار هستند آنها به ويژه از جلبك و ساير غذاها ديگر شامل نرم‌تنان ٬كرم‌ها، سخت‌پوستان ديگر، قارچها و باكتريها و خرده غذاهايي كه در دسترسشان باشد تغذيه مي‌كنند. براي بسياري از خرچنگ‌ها، يك رژيم غذايي حاوي مواد گياهي و حيواني، باعث رشد سريع‌تر و بيشتر زنده ماندن آنها مي‌شود. 

خَرچَنگ آبي جانوري سخت‌پوست است كه در اصل در آب‌هاي غرب اقيانوس اطلس و خليج مكزيك زندگي مي‌كند. خرچنگ آبي احتمالاً از طريق آب توازن كشتي‌ها به اروپا، شمال آفريقا و جنوب غربي آسيا منتقل شده است.

اين خرچنگ‌ها گازي شديد و دردناك مي‌گيرند و جانوراني خشن و تندخو هستند.در زبان محلي بندرعباس به ان سينگو مي گويند.

خرچنگ‌هاي آبي ۱۰ پا دارند و جفت عقبي پاهاي آنها پارويي شكل است. كه معمولاً قسمت بالاي آن زيتوني يا سبز متمايل به آبي است، چنگال‌ها در قسمت زيرين آبي روشن هستند. اين خرچنگها بااستفاده از سه جفت پاهاي مياني كه داراي نوك تيز هستند راه مي‌رود. اين جانور از چنگالهاي گازانبري براي دفاع از خود و شكار بهره مي‌گيرد.

خرچنگهاي آبي تغيير شكل جنسي آشكاري را نشان مي‌دهند. خرچنگ‌هاي آبي نر شكم T شكل دارند كه بسادگي از ماده‌هاي هم سن قابل تشخيص هستند. ماده‌هاي نابالغ شكم‌هاي مثلثي‌شكل با بندهاي به‌هم‌جوش‌خورده دارند، با اين وجود در پوست‌اندازي نهايي يا جنسي (پوست‌اندازي و آغاز بلوغ جنسي) شكم ماده‌هاي بالغ پهن و گرد مي‌شود.

نقاشي، نگارگري يا رسم، فرآيندي است كه طي آن رنگ بر روي يك سطح مانند كاغذ يا بوم ايجاد نقش مي‌كندو اثري خلق مي‌شود. فردي كه اين فرايند توسط او انجام مي‌گيرد نقاش نام دارد، به‌خصوص زماني كه نقاشي حرفهٔ شخص باشد.

نقاشي يكي از رشته‌هاي اصلي هنرهاي تجسمي است و قدمت آن شش برابر زبان نوشتاري مي‌باشد.[نيازمند منبع] برخي از پژوهشگران معنقدند اولين نقاشي‌هاي يافت‌شده در غارها حاكي از آن است كه انسان‌هاي اوليه با كشيدن نقش حيوانات و شكارشان به نوعي خود را آمادهٔ نبرد با آن‌ها مي‌كرده‌اند.

قديمي‌ترين نقاشي‌ها در دنيا كه متعلق به حدود ۳۲۰۰۰ هزار سال پيش مي‌باشد، در گروته شاوه فرانسه قرار دارد. اين نقاشي‌ها كه با استفاده از افراي قرمز و رنگ‌دانه سياه، حكاكي و رنگ شده‌اند، تصاويري از اسب‌ها، كرگدن‌ها، شيرها، بوفالوها و ماموت‌ها را نشان مي‌دهند. اين‌ها نمونه‌هايي از نقاشي در غار هستند كه در اغلب نقاط دنيا وجود دارند.

بسياري از آثار شناخته شده و مشهور هنري امروزي، مانند موناليزا،نقاشي هستند. هرچند اختلاف نظرهاي جزئي در مورد كاملاً هنري بودن آثاري كه به روش‌هاي غير سنتي و با روش‌هاي غير از شيوه‌هاي كلاسيك خلق مي‌شوند وجود دارد اما از لحاظ مفهومي، هنرمنداني كه از صدا، نور، آتش‌بازي، چاپگرهاي جوهرافشان، پيكسل‌هاي صفحه نمايشگر و حتي پاستل يا مواد ديگر براي خلق اثرشان استفاده مي‌كنند، با كساني كه مواد سنتي و رنگ‌هاي آميخته با زرده تخم مرغ را بكار مي‌برند، يكسان هستند. در نتيجه به اغلب كارهاي هنري از اين دست نقاشي گفته مي‌شود.

در قياس با نقاشي، طراحي، سلسله عمليات ايجاد يك سري اثر و نشانه با استفاده از فشار آوردن يا حركت ابزاري بر روي يك سطح است

نقاشي ساختمان يك روش قابل اجرا براي تزئين ديوارهاي يك ينا با استفاده از رنگ‌آميزي در ساختار جزئيات كار موجود است.

پليكان يا مرغ سقا[۱] نوعي پرنده است از خانواده پليكانيان (نام علمي: Pelecanidae). پليكان‌ها پرندگان آبزي بزرگ با منقار بزرگ‌اند كه مي‌توانند براي انباشتن طعمه آن را متورم كنند.

بزرگترين عضو از خانواده پليكان پليكان پاخاكستري به شمار مي‌رود كه در ايران نيز يافت مي‌شود.

پليكان‌ها جزء پرندگان غول پيكر محسوب مي‌شوند و در بعضي از آنها طول بال به ۳ متر مي‌رسد، پليكان‌ها داراي پروازي بلند و زيبا هستند پروازي كه به ۱۰هزار پا نيز مي‌رسد.

پليكان سفيد پرنده‌اي است بزرگ و سفيد رنگ با شاهپرهاي نخستين سياه‌رنگ، كيسه گلويش آويخته و پاهاي گوشتي به رنگ قرمز و نارنجي دارد.

نر و ماده آنها در فصل زاد و ولد كاكل كوتاه مجعدي در پشت سر و پروبال سفيد مايل به صورتي دارند. از فاصله نزديك پرهاي زرد قاعده گردن و چشم‌هاي قرمزش به‌خوبي ديده مي‌شود.

پليكان‌ها ساكن تمام قاره‌ها به جز قطب جنوب هستند و از تاسماني تا سواحل غرب كانادا ديده مي‌شود، اكثر مرغ سقاها در مناطق گرم زندگي مي‌كنند. آنها را مي‌توان در سراسر سواحل و كناره رودخانه‌هاي منتهي به دريا يافت.

طول بدن پليكان پاخاكستري ۱۷۰–۱۹۰ سانتي‌متر و وزن آن ۱۱–۱۵ كيلوگرم است. فاصلهٔ ميان دو بال اين پرنده به هنگام بازشدن كامل نزديك به ۳ متر است. پليكان پاخاكستري اندكي بزرگ‌جثه‌تر از مرغ سقاي سفيد است. جنس نر آن بزرگ‌تر از جنس ماده است.

رنگ بدن اين پرنده سفيد چركي است و كاكل ندارد، اما پرهاي پشت سرش اندكي بلند و مجعد هستند و رنگ روشن صورتي در پر و بالش ديده نمي‌شود. پاهاي آن خاكستري سربي هستند و بر خلاف پليكان سفيد، در زير بال‌هاي خود سياهي ندارد. روتنه آن اندكي نقره‌اي‌وار است و لكهٔ بزرگي به رنگ زرد در پايين گلويش ديده مي‌شود. در اطراف چشم‌ها، حلقه‌اي خاكستري همانند رنگ پاهايش وجود دارد. پرندهٔ نابالغ به رنگ قهوه‌اي كمرنگ و به پرندهٔ نابالغ مرغ سقاي سفيد شبيه است.

سَگ (نام علمي: Canis lupus familiaris) زيرگونهٔ اهلي گرگ‌ها و پستانداري از راستهٔ سگ‌سانان است. سگ نخستين جانوري است كه به دست انسان اهلي شد. سگ‌ها متنوع‌ترين حيوان زمين هستند كه ميراث چند هزار سال مداخله انسان در روند جفت گيري و پرورش اين حيوان است.

سگ‌ها نقش‌هاي مختلفي را در جوامع انساني بر عهده گرفته‌اند و آدميان از ايشان براي شكار، گله‌داري، باركشي، محافظت، كمك به پليس و نيروهاي نظامي، همراهي و همدمي و كمك به اشخاص دچار ناتواني استفاده كرده‌اند. در بعضي فرهنگ‌ها از آن به عنوان يك منبع غذايي هم استفاده شده‌است. در سال ۲۰۰۱ برآورد شده كه حدود ۴۰۰ ميليون قلاده سگ در سراسر دنيا زندگي مي‌كنند.

سگ‌ها شامل صدها نژاد متفاوت مي‌شوند كه بيشتر آن‌ها در چندصد سال اخير به وسيله اصلاح نژادي توسط انسان‌ها ايجاد شده‌اند. انسان‌ها از طريق توليد نسل از سگ‌هاي داراي صفات جسمي و رفتاري مخصوص براي انجام بهتر نقش‌هاي خاص باعث ايجاد نژادهاي متفاوتي از سگ‌هاي شده‌اند كه تفاوت‌هاي ظاهري قابل توجهي با يكديگر دارند. ارتفاع انواع مختلف سگ از سطح زمين تا بين دو كتف از حدود ۱۵ سانتي‌متر در نژاد شي‌هواهوا تا حدود ۷۶ سانتي‌متر در سگ تازي ايرلندي متغيّر است. رنگ آن‌ها نيز از سفيد تا سياه و از قهوه‌اي تيره تا روشن با طرح‌هاي مختلفي متغير است. پوشش آنها نيز از بسيار كوتاه تا چند سانتي‌متر متفاوت است، از موي خشن تا پشم صاف، مجعد يا نرم.